Nhật Bản là đất nước có địa hình đồi dốc, 70% diện tích lãnh thổ là núi. Dân số của Nhật khoảng 130 triệu người, sống tập trung tại các thành phố lớn như Tokyo, Osaka. Do đặc thù địa lý và xã hội như vậy nên kiến trúc nhà cao tầng là lựa chọn hàng đầu tại các đô thị nhằm đáp ứng nhu cầu về chỗ ở cho mật độ dân số quá dày đặc.
Để phục vụ việc đi lại giữa các tầng trong những cao ốc, người ta phải sử dụng đến thang máy. Điều này đã thúc đẩy ngành công nghiệp chế tạo thang máy của Nhật Bản phát triển mạnh mẽ và được xếp vào danh sách hàng đầu thế giới.
Tháp Biểu tượng Yoko-hama ở thành phố Yoko-hama, cao 296 mét, là ngọn tháp cao nhất Nhật Bản. Nếu so với các công trình khác trong nước thì hệ thống thang máy ở đây di chuyển với tốc độ nhanh nhất. Để lên tầng thứ 69 của tòa nhà, thang máy chỉ mất 34 giây. Với tốc độ này thì chỉ cần khoảng 5 phút, thang máy có thể đưa chúng ta đến đỉnh núi Phú Sĩ – ngọn núi nổi tiếng của nước Nhật cao 3.776 mét. Tốc độ của thang máy ở Tháp Biểu tượng Yoko-hama tương đương với vận tốc 750 m/phút hay 45 km/h.
Thang máy ở Tháp Biểu tượng Yoko-hama có tốc độ di chuyển nhanh nhất
Không chỉ chú trọng đến yếu tố tốc độ, các nhà chế tạo thang máy của Nhật Bản còn tập trung vào tính năng vận hành êm ái của sản phẩm. Vì vậy, bên cạnh sự nổi tiếng về vận tốc, thang máy của Nhật Bản còn được xem là siêu êm.
Ngoài các yếu tố về vận tốc và độ êm, thang máy của Nhật Bản còn nổi tiếng ở một số tính năng đặc biệt khác. Tòa nhà có tên gọi Đồi Roppongi, cao 238 mét, tọa lạc ở thủ đô Tokyo là nơi sinh sống và làm việc của 20.000 người. Kiến trúc này là một trong những công trình phức hợp đa năng lớn nhất nước Nhật. Bên cạnh hệ thống thang máy thông thường, tòa nhà còn được lắp đặt loại thang máy cải tiến cho phép nó phục vụ hành khách ở 2 tầng chẵn và lẻ cùng một lúc. Khi dùng loại thang máy này, nếu vào thang máy ở tầng lẻ, người sử dụng không thể bấm số tầng chẵn và ngược lại.
Thật ra, đây là loại thang máy 2 tầng vận hành trên cùng một hệ thống dây cáp. Sự phối hợp này rất hữu ích vì mỗi lần vận hành, thang máy có thể vận chuyển tối đa 44 người. Không chỉ có lợi về số lượng hành khách vận chuyển cùng một lúc mà hệ thống thang máy 2 tầng còn có ưu điểm khác. Đối với những tòa nhà chọc trời, việc tiết kiệm không gian rất quan trọng. Do đó, thang máy phục vụ 2 tầng cùng lúc giúp giảm đáng kể diện tích lắp đặt số buồng thang máy thông thường.
Ngành công nghiệp chế tạo thang máy của Nhật cũng quan tâm đến loại buồng thang máy lớn đáp ứng nhu cầu vận chuyển đông người. Tại một trường tiểu học ở thủ đô Tokyo, người ta đã lắp đặt loại thang máy này. Thang máy dùng để đưa các em học sinh lên phòng tập thể dục. Buồng thang máy có sức chứa đến 40 em học sinh.
Thang máy là phương tiện vận chuyển mang tính công cộng nên không thể tránh khỏi trường hợp quá tải khi nhiều người có nhu cầu sử dụng cùng một thời điểm. Để giải quyết vấn đề này, nhà sản xuất đã nghĩ ra loại thang máy thông minh có khả năng xét quyền ưu tiên cho hành khách. Bí mật nằm ở các camare được lắp đặt ở trần hành lang phía trước các buồng thang máy.
Các camera được kết nối với hệ thống máy tính chủ dùng để điều khiển thang máy trong tòa nhà. Máy tính tự động phân tích hình ảnh mà nó nhận được và ra lệnh cho thang máy hoạt động. Trong trường hợp này, thang máy sẽ ưu tiên cho số đông. Tầng nào có nhiều hành khách muốn đến thì thang máy phục vụ tầng đó sẽ mở cửa trước.
Thang máy được lắp đặt ngoài trời có nhiệm vụ đưa khách du lịch và người hành hương lên ngôi đền Thần đạo nằm trên đỉnh đồi cao 25,7 mét thuộc khu đồi Atago Green Hills ở Tokyo. Theo truyền thống, người Nhật thường đi bộ để lên các ngôi đền trên đỉnh núi nhưng vì ngại tốn sức và muốn tiết kiệm thời gian, nhiều người đã sử dụng thiết bị vận chuyển tự động này.
Đường lên đỉnh đồi Atago Green Hills là 86 bậc thang dốc nối tiếp nhau. Ngày xưa, đoạn dốc này là con đường duy nhất lên ngôi đền. Do đó, đền Atago không có đông người lui tới như những ngôi đền khác trong vùng. Cách đây 10 năm, chính quyền địa phương và ban quản lý đền đã quyết định lắp đặt thang máy đưa du khách lên đỉnh đồi, từ đó, lượng khách hành hương đến đền Atago tăng mạnh.
Tốc độ nhanh, vận hành êm ái và ứng dụng công nghệ cao là những gì mà nhà sản xuất thang máy của Nhật Bản đã đạt được. Tuy nhiên, để đi đến giai đoạn này, họ đã phải trải qua một chặng đường dài không ngừng cải tiến.
Thang máy bắt đầu được đưa vào sử dụng tại Nhật vào những năm 1910. Vào thời điểm này, nhiều trung tâm bách hóa lớn theo kiểu phương Tây được khai trương ở Nhật. Trung tâm bách hóa thường là những tòa nhà lớn có nhiều tầng kinh doanh đủ các mặt hàng. Thang máy được lắp đặt đầu tiên tại các tòa nhà này để đáp ứng nhu cầu đi lại của khách mua sắm.
Trong giai đoạn đầu, nhiều người vẫn còn lạ lẫm khi di chuyển bằng thang máy. Bên cạnh đó, việc điều khiển loại phương tiện được du nhập từ phương Tây này cũng khá rườm rà. Vì vậy, tại mỗi buồng thang máy, người ta bố trí người chịu trách nhiệm vận hành thiết bị. Nhân viên gác thang máy thường là những cô gái trẻ tuổi.
Nhân viên gác thang máy thường là những cô gái trẻ tuổi
Ngày nay, một số trung tâm thương mại có lịch sử lâu đời ở Nhật vẫn tiếp tục sử dụng kiểu thang máy truyền thống như một cách để gợi nhớ về quá khứ. Sự có mặt của chúng không phá vỡ cảnh quang xung quanh mà ngược lại còn góp phần tôn thêm vẻ sang trọng.
Ngày xưa, thang máy được xem là bộ mặt của trung tâm thương mại, do đó, các địa điểm mua sắm luôn muốn tạo ấn tượng với khách hàng bằng cách trang bị những buồng thang máy cao cấp nhất du nhập từ phương Tây.
Khoảng 10 năm sau khi được ứng dụng tại trung tâm thương mại, thang máy mới bắt đầu thịnh hành tại các khu dân cư.
Vào thập niên 1920, ngành xây dựng Nhật Bản đẩy mạnh phát triển công trình nhà cao tầng bê tông cốt thép để thay thế kiến trúc nhà gỗ truyền thống. Chung cư với nhiều căn hộ là giải pháp cho vấn đề nhà ở của dân số ngày càng đông đúc.
Và khi những tòa nhà cao tầng mọc lên thì thang máy được sử dụng để đáp ứng nhu cầu di chuyển lên xuống. Thang máy của phương Tây quá đắt tiền, do đó, hệ thống thang máy ở các chung cư là sản phẩm trong nước có giá rẻ. Những năm 1920 cũng là thời điểm đánh dấu sự ra đời của ngành công nghiệp chế tạo thang máy Nhật Bản.
Khi Chiến tranh Thế giới thứ II bùng nổ cũng là lúc lĩnh vực sản xuất thang máy của Nhật rơi vào giai đoạn suy thoái. Nước Nhật là một trong những quốc gia phát động cuộc chiến nên mọi nguồn lực trong nước đều tập trung cho chiến trường.
Để có nguyên liệu sản xuất vũ khí và thiết bị quân sự, chính phủ đã ra lệnh trưng dụng tất cả kim loại trong dân chúng, từ chiếc nồi gia dụng đến chiếc chuông chùa.
Vào thời điểm này, thang máy trở thành loại hàng hóa xa xỉ vì nó tiêu tốn nhiều kim loại. Hậu quả là ngành công nghiệp chế tạo thang máy bị đình trệ. Nó chỉ bắt đầu được chú ý đến và khôi phục trở lại sau khi kết thúc chiến tranh.
Sau chiến tranh, Nhật Bản là nước bại trận, cơ sở hạ tầng bị tàn phá nặng nề. Trong số những tòa nhà còn sót lại ở Tokyo, thang máy đều bị tháo gỡ trước đó để lấy kim loại. Chứng kiến thực trạng này, tướng Douglas MacArthur, chỉ huy lực lượng Mỹ phụ trách công cuộc chiếm đóng và cải tổ Nhật Bản, đã quyết định phục hồi ngành công nghiệp chế tạo thang máy.
Một lí do nữa đã góp phần thúc đẩy sự phát triển trở lại của ngành công nghiệp này là thực trạng xã hội của nước Nhật lúc bấy giờ. Vào những năm 1950, một lực lượng lao động khổng lồ từ vùng nông thôn đã đổ về Tokyo để tìm việc làm. Mật độ dân cư đông đúc đã tạo áp lực về nhà ở. Hàng loạt căn nhà tạm bợ đã mọc lên trong lòng thủ đô.
Trong nỗ lực xóa bỏ các khu nhà ọp ẹp và đáp ứng nhu cầu về nhà ở, năm 1955, Tập đoàn Xây dựng nhà Nhật Bản được thành lập. Chủ tịch tập đoàn là ông Kano Hisa-akira – nhà tài phiệt nổi tiếng. Tập đoàn của ông tập trung vào các công trình nhà ở cao tầng có trang bị hệ thống thang máy. Thang máy chỉ có một cánh cửa kim loại thay cho kiểu thang máy hai cánh cửa trước đây, buồng thang máy khá nhỏ. Vận tốc của loại thang máy này ở mức 1,8 km/h, chỉ bằng phân nửa so với vận tốc của chiếc thang máy thông thường hiện nay.
Nhật Bản đang ấp ủ dự án thang máy không gian đầy tham vọng
Sự phát triển của các chung cư nhiều tầng và cao ốc văn phòng tạo động lực thúc đẩy ngành công nghiệp sản xuất thang máy của Nhật Bản. Nhiều cải tiến kỹ thuật ra đời nhằm cải thiện tính năng hoạt động của thiết bị.
Kết quả là, vào thập niên 1970, mỗi năm có khoảng 10.000 chiếc thang máy mới được lắp đặt tại các công trình trên khắp nước Nhật. Thang máy trở thành phương tiện vận chuyển không thể thiếu trong cuộc sống của người dân nước này, đặc biệt đối với cư dân đô thị.
Không chỉ chế tạo thang máy siêu tốc dùng cho các cao ốc hay kiểu thang máy ngoài trời, Nhật Bản còn ấp ủ một dự án thang máy đầy tham vọng.
Giáo sư Ino-ue Tsubasa, công tác tại trường Đại học Shizu-oka, Nhật Bản là một trong những người rất quan tâm đến ý tưởng thang máy không gian. Ông đang tập trung nghiên cứu ống nano carbon – loại vật liệu có độ bền cao. Theo ý tưởng ban đầu của giới khoa học Nhật Bản, thang máy vũ trụ sẽ được tạo thành từ ống nano carbon có một đầu gắn vào bệ cố định trên quỹ đạo và đầu còn lại thả xuống mặt đất.
Tháng 8 năm 2010, Nhật Bản tổ chức cuộc thi thang máy không gian quốc tế tại tỉnh Chiba. Cuộc thi nhằm thu hút sự quan tâm của dư luận về dự án thang máy chinh phục không gian.
Thang máy không gian – ý tưởng có vẻ táo bạo nhưng được chính phủ Nhật Bản rất chú trọng. Nước này từng thông báo sẽ chi ít nhất 9 tỷ USD cho kế hoạch xây dựng một thang máy đưa người và hàng hóa lên quỹ đạo Trái đất. Nếu kế hoạch thành công thì đây sẽ là chiếc thang máy đầu tiên trên thế giới nối liền mặt đất với vũ trụ và khi ấy, lịch sử ngành công nghiệp chế tạo thang máy của Nhật Bản sẽ lại ghi thêm một dấu ấn vẻ vang.
Thanh Tâm
THVL
Trả Lời Với Trích Dẫn
Bookmarks