Chikahisa Sumi, cán bộ bộ tài chính Nhật Bản phụ trách về vấn đề tiếp thị trái phiếu chính phủ, cho rằng động lực thúc đẩy nhu cầu trái phiếu của Nhật Bản từ các nhà đầu tư nước ngoài chính là họ không có chỗ nào tốt hơn để đi.

“Các nhà đầu tư phải để tiền vào đâu đó”, ông Sumi cho hay, “Nó cũng giống như tôi đi tới phòng tập và không có đôi tất mới giặt nào, do đó tôi phải chọn đôi nào trông khá sạch.”

Các nhà đầu tư nước ngoài đang tìm kiếm một nơi an toàn để đặt tiền của mình vào, và họ đang đổ tiền vào thị trường trái phiếu chính phủ Nhật Bản: Sở hữu nước ngoài đã tăng lên mức gần kỷ lục là 76 nghìn tỷ yên (970 tỷ USD) hay tương đương với 8,3% tổng lượng trái phiếu phát hành.


Trái: Tổng trái phiếu chính phủ Nhật Bản
Phải: Sở hữu trái phiếu Nhật Bản của nhà đầu tư nước ngoài


Điều đã đã giúp đẩy lợi suất trái phiếu Nhật Bản xuống thấp nhưng cũng đẩy đồng yên tăng vọt so với đồng USD và EUR, làm dấy lên những đồn đoán rằng chính phủ Nhật có thể đẩy mạnh tham gia dìm giá đồng yên.

Trong hôm thứ Ba, lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm của chính phủ Nhật Bản đã đóng cửa ở mức 0,735%, tăng so với mức thấp nhất 9 năm là 0,72% của hôm thứ Hai. Tại New York, đồng yên đã tăng lên mức cao nhất trong vòng 11 năm, 94,12 yên/EUR và giao dịch ở mức 78,19 yên/USD, giảm nhẹ so với mức đỉnh cao bảy tuần.

Dòng vốn từ các nhà đầu tư đã chảy vào Nhật Bản kể từ khi những vấn đề tín dụng toàn cầu phát tán năm 2007. Xu hướng đã tăng cao trong năm nay, khi vị thế nơi trú ẩn của những đối thủ khác bị gạt bỏ.

Các nhà đầu tư cho rằng hành động mạnh mẽ của các ngân hàng trung ương quốc gia khác như Mỹ, Anh và Đức đã đẩy lợi suất trái phiếu của những quốc gia này xuống gần hơn mức đặc biệt thấp của trái phiếu Nhật Bản, khiến trái phiếu Nhật Bản trở nên hấp dẫn hơn. Và các nhà quan sát thị trường cho rằng khủng hoảng tại châu Âu khó có thể sớm kết thúc.

Lợi suất trái phiếu Đức kỳ hạn 10 năm đã giảm khoảng 36% trong năm nay, xuống 1,179% và lợi suất trái phiếu Mỹ cũng giảm 25% xuống 1,404% - mức lợi suất thậm chí không thể bù đắp cho kỳ vọng lạm phát. Với giảm phát ở Nhật Bản, trái phiếu nước này trở nên đặc biệt hấp dẫn hơn.

Tại Đức, các nhà đầu tư giờ phải trả thêm tiền để có thể đầu tư vào trái phiếu kỳ hạn 2 năm và lợi suất đã ở mức âm đối với những trái phiếu kỳ hạn ngắn của Pháp và Hà Lan. Trong khi đó, lợi suất trái phiếu kỳ hạn 2 năm của Nhật Bản giờ ở mức 0,095%.

Trong quá khứ, “chúng ta có thể tìm được những nơi đầu tư tốt hơn” Nhật Bản để đưa tiền vào, Scott Mather, quản lý bộ phận trái phiếu và các tài sản cố định khác tại PIMCO cho hay. “Giờ hầu hết những quốc gia phát triển được định giá ở mức không quá cao hơn so với Nhật Bản và lập luận trên không còn hấp dẫn nữa.”

Trong vòng vài tháng qua, ông Mathew cho biết ông đã chuyển tiền đầu tư từ trái phiếu và chứng khoán tại Mỹ và Đức vào Nhật Bản.

Các ngân hàng trung ương đã liên tục mua vào dự trữ đồng yên trong bốn năm qua, đẩy dự trữ bằng yên Nhật lên khoảng 22%. Các công ty nước ngoài cũng đã lưu ý và bán các trái phiếu bằng yên Nhật – được biết tới cái tên trái phiếu Samurai. Samurai đã phát hành 16,9 tỷ USD trái phiếu trong năm nay, gần mức kỷ lục của cùng kỳ năm ngoái, theo dữ liệu của Dealogic.

Đó là một kết quả bất ngờ cho một quốc gia có tăng trưởng kinh tế đình trệ, mức nợ cao và lãi suất ở mức vô cùng thấp trong nhiều thập kỷ. Sự tăng vọt trong nhu cầu trái phiếu của Nhật Bản xảy đến khi nợ công của nước này leo lên mức cao gấp đôi quy mô của nền kinh tế - gần tương đương với tổng nợ của 17 nền kinh tế châu Âu.

Phần lớn trái phiếu Nhật Bản được các nhà đầu tư nội địa nắm giữ, những người chắc chắn sẽ bán ra trong khủng hoảng. Các nhà đầu tư địa phương nắm giữ hơn 90% trái phiếu chính phủ Nhật Bản, so với chỉ khoảng tầm 50% tại Mỹ. Và kể từ khi các quỹ hưu trí và bảo hiểm cho dân số già của Nhật Bản vần đầu tư vào các chứng khoán bằng đồng yên để thực hiện những thanh toán trong tương lai, nhu cầu về trái phiếu Nhật Bản chắc chắn sẽ tăng trong những năm tới, ông Sumi nhận định.

Mặc dù ác nhà đầu tư nước ngoài chỉ chiếm một phần nhỏ trong thị trường trái phiếu của Nhật Bản so với các thị trường khác như Đức và Mỹ, trong lượng trái phiếu kỳ hạn ngắn được đầu tư nhiều nhất, hiện các nhà đầu tư nước ngoài đang chiếm gần 20% tổng lượng phát hành.

Ông Sumi khẳng định nhu cầu cơ bản từ các nhà đầu tư nội địa rất mạnh mẽ nên thị trường trái phiếu khó có thể sụp đổ nếu các nhà đầu tư nước ngoài tháo chạy.

Anh Đặng
STOX/ WSJ
(STOX)