Kagoshima: Địa linh nhân kiệt

[Kasumi]

Kỳ 2: "Tú Thủy Viên"

Những ôn tuyền lữ quán của vùng sâu vùng xa như "Tú Thủy Viên" thường là cơ sở thương mại lâu đời đưọc truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Nó không phải chỉ là nơi qua đêm của khách nhàn du mà còn là một nơi phô trương sắc thái đặc biệt của nhà khách qua lối phục vụ, cách chế biến thức ăn, các bức họa treo tường hay đồ vật trang trí, phản ánh tinh thần nghệ thuật của người chủ.

Rất ít người nước ngoài có thể hiểu phong cách thư giãn tại ôn tuyền lữ quán và thưởng thức được phong vị thức ăn Nhật nếu không có kinh nghiệm cư trú dài lâu trên đất nước Phù Tang này. Ra vào những lữ quán truyền thống tôi phát hiện một điều đơn giản là thức ăn Nhật Bản không phải chỉ có sashimi hay sushi chấm với nước tương.

Các món ăn phục vụ trong lữ quán. Ảnh: Trương Văn Tân

Thực đơn của buổi ăn tối là một chục thứ linh tinh mang khẩu vị địa phương, mỗi thứ một chút, vừa là đồ ăn vừa là đồ nhắm ngon miệng nhưng không cầu kỳ như thức ăn Trung Quốc. Khoai lang và thịt ba rọi kho nước tương là hai món đặc sản bình dân của Kagoshima. Người Nhật gọi khoai lang là khoai Satsuma vì chỉ trồng được ở Kagoshima. Rõ ràng hai món này đi từ các nước phía nam và là chứng tích lịch sử của những cuộc giao lưu với Okinawa và Trung Quốc.

Trong buổi ăn tối cô phục vụ cứ mời tôi ăn cái món thịt ba rọi hơi có vị ngọt, "Ông thử ăn món này xem. Ngon lắm. Đặc sản Kagoshima làm từ heo da đen đấy", tôi không hiểu heo da đen ngon hơn heo da trắng như thế nào, chỉ mỉm cười trả lời, "Món này tôi ăn từ lúc còn nhỏ. Mẹ tôi không những kho với nước tương mà còn kho với nước mắm nữa kia". Cô hơi ngạc nhiên xoe tròn đôi mắt, "Ồ... ông là người nước nào nhỉ? Trung Quốc, Đài Loan hay Philippine?" "Không. Việt Nam".

Về vấn đề nghệ thuật của một ôn tuyền lữ quán, có một lần tôi qua đêm tại thị xã Atami cách Tokyo 200 ki lô mét; ông chủ có lẽ là người biết thưởng thức nghệ thuật nên không tiếc tiền mua một bức tranh sơn mài từ Việt Nam to khoảng 3 x 1,5 mét phác họa phong cảnh đồng quê Bắc bộ với lũy tre làng bao bọc, con trâu đi cày, người bán nước đầu làng, được thực hiện vô cùng công phu. Tôi rất cảm xúc và ngạc nhiên khi nhìn thấy bức tranh sơn mài Việt ở thị xã nhỏ bé này nhưng cũng thầm phục cái điệu nghệ của ông chủ nhà khách.

Bút pháp của Saigo Takamori. Ảnh: TVT

"Tú Thủy Viên" ở đây lại thể hiện một phong cách khác. Ấn tượng đầu tiên khi bước chân vào đây là "thư pháp". Những bức thư pháp quý giá được treo trên tường kéo dài từ sảnh lễ tân, qua các hành lang đến từng phòng trong nhà khách. Tôi hỏi chuyện với ngưòi quản lý nhà khách có phải những bức thư pháp là bản thật hay chỉ là bản sao. Tôi được trả lời rằng, "Vâng, tất cả đều là bản thật. Ông chủ chúng tôi là người sưu tập các bức thư pháp. Ông muốn quý khách cùng thưởng lảm bút tích của người xưa".

Tại sảnh lễ tân, các bức thư pháp được để trong ***g kính một cách trân trọng. Tôi tò mò nhìn thật kỹ mới biết là bút tích của các nhân vật anh hùng xuất thân từ Kagoshima và nổi tiếng quốc tế trong lịch sử cận đại Nhật Bản. Trước hết là Saigo Takamori và nhân vật thứ hai là Togo Heihachiro (Đông Hương Bình Bát Lang) (1847-1934), đề đốc hải quân chỉ huy trận hải chiến Nhật - Nga (1905) và đánh tan hạm đội Baltic của Nga tại eo Đối Mã. Cuộc hải chiến gây tiếng vang trên toàn thế giới và ảnh hưởng sâu sắc đến các nhà cách mạng Việt Nam đương thời trong đó có Phan Bội Châu và kết quả là phong trào Đông Du.

Bút pháp của Togo Heihachiro. Ảnh: TVT

Bức thư pháp của Saigo Takamori thu hút tôi nhiều nhất. Sinh thời, Saigo cao to và có bộ dạng của một tay "võ biền" nhưng nét bút của ông như rồng bay phượng múa hiện rõ tâm hồn phong lưu của một kẻ tài hoa. Trong lúc bôn ba đây đó lo việc nước và chuẩn bị cho cuộc Minh Trị Duy Tân, Saigo nhớ nhà ngẫu hứng làm một bài Đường thi thất ngôn tứ tuyệt viết nên bức thư pháp này:

Ngã gia tùng lại tẩy trần duyên

Mãn nhĩ thanh phong thân dục tiên

Mậu tác kinh hoa danh lợi khách

Tư thân bất thính kỷ tam niên

Lược dịch:

Nhà tôi có tiếng reo của cây tùng làm sạch bụi trần

Những làn gió mát thổi đầy tai, thân này muốn biến thành tiên

Lỡ làm khách tìm danh lợi ở chốn kinh thành phồn hoa

Đã ba năm rồi ta không còn nghe gì nữa.

Với nét chữ rắn rỏi của một vị tướng, trước trận hải chiến lịch sử Đề đốc Togo hạ bút viết: "Hưng phế tại thử nhất chiến" (Việc hưng phế nằm ở một trận đánh này). Quả thật, Nhật không có cái gì để mất nhưng có biết bao điều lợi khi chiến thắng hạm đội Nga Hoàng. Chiến thắng đã đẩy Nhật, một nước châu Á đầu tiên đánh bại một quân đội phương Tây, lên hàng cường quốc làm nức lòng các nước châu Á xung quanh. Người Trung Quốc, Việt Nam, Triều Tiên nhìn Nhật Bản bằng sự ngưỡng mộ.