[28.09.2010] Khi người Nhật... nghèo...?
Cha lâm bệnh nặng qua đời. Người con trai chôn cất cha mình ngay khu vườn của tư gia. Theo luật pháp Nhật Bản, người con trai trên phải thông báo với chính quyền việc cha quy tiên. Nhưng không, anh giấu chuyện này và hàng tháng đều đặn lĩnh lương hưu của cha mình. Tháng 8 vừa qua, vụ việc bại lộ. Người con trai bị bắt giữ. Cả nước Nhật rúng động. Choáng váng không chỉ vì hành vi của người con mà còn bởi đây là câu chuyện nối dài của hàng loạt sự kiện tương tự xảy ra vào tháng 7-2010.
Thời điểm đó, xứ anh đào xôn xao với tin người lớn tuổi nhất Nhật Bản (111 tuổi) thực ra đã qua đời từ nhiều năm trước. Khi chính quyền đến chúc thọ, người ta phát hiện ra cụ ông trên thực tế chỉ còn là cái xác. Người con gái của cụ, 81 tuổi, vẫn đều đặn nhận tiền lương hưu thay cha mình.
Nhiều cuộc tranh luận đã nổ ra từ việc chính quyền lưu giữ sổ sách thống kê dân số không cẩn thận cho đến những người con vi phạm luật pháp… Tuy nhiên, Itsuko Teruoka, nhà xã hội học thuộc Trường Đại học Saitama (Nhật Bản), lại có một góc nhìn khác. Theo bà Teruoka, chính tỷ lệ nghèo đói tăng mạnh ở Nhật Bản là nguyên nhân chính dẫn đến cơ sự trên. Giáo sư Ishisaburo Tochimoto của Đại học danh tiếng Sophia (Nhật Bản) đồng tình với nhận định của bà Teruoka và cho rằng hiện tượng trên phản ảnh thực trạng buồn về tình trạng gia tăng người nghèo ở Nhật Bản.
Ở Nhật Bản, người có thu nhập ít hơn 20.000 USD/năm được xếp vào dạng sống dưới mức nghèo. Năm 2007, tỷ lệ người nghèo của Nhật Bản vào khoảng 15,7% (cứ 6 người có 1 người nghèo). Theo các nhà xã hội học, tình trạng này sẽ còn xấu đi nhiều khi dân số già tiếp tục là vấn đề nhức nhối. Số lượng người 65 tuổi trở lên chiếm 23% tổng dân số 127 triệu người của Nhật Bản. 24% ngân sách quốc gia được chi trả cho phúc lợi xã hội và lương hưu cho người già. Thêm vào đó, việc thắt chặt tuyển dụng sau cuộc khủng hoảng đầu những năm 1990 đã đẩy thanh niên Nhật Bản vào tình trạng thất nghiệp và tỷ lệ nghèo trong giới này nhảy vọt. Hiện khoảng 40% thanh niên Nhật phải dựa vào các hình thức hỗ trợ cho việc theo học ở bậc đại học và sau đại học do cha mẹ của họ không đủ tiền trang trải học phí ở các bậc này.
Và những ai không có mảnh bằng đại học phải chấp nhận làm những công việc bán thời gian với thù lao thấp. Hiện 60% trong tổng số 66 triệu lao động chính của Nhật Bản làm các công việc bán thời gian. Theo một số thống kê gần đây, một người tốt nghiệp đại học có thể kiếm được 3 triệu USD trong 30 năm làm việc (100.000 USD/năm), trong khi con số này đối với người tốt nghiệp trung học chỉ bằng 1/3. Trong khi đó, nỗ lực tạo việc làm, tăng lương của chính phủ Nhật Bản chưa đáp ứng được nhu cầu. Năm 2009, lương tối thiểu đối với người lao động chỉ được tăng thêm 10 xu/giờ. Tỷ lệ thất nghiệp vào khoảng 5,7%, cao chưa từng có trong vòng 30 năm qua. Nợ công của Chính phủ đã lên đến 20% GDP.
Hiroshi, một người đàn ông 40 tuổi, có mẹ già lâm bệnh nặng đã phải bỏ công việc tại một nhà máy để ở nhà chăm mẹ theo truyền thống của người Nhật. Hiện 2 mẹ con sống qua ngày với 2.000 USD tiền lương hưu hàng tháng của người mẹ. Nỗi lo lắng thường trực của ông Hiroshi hiện nay là không có thu nhập và không có nhiều cơ hội tìm được việc khác trong tương lai, ông sẽ sống ra sao khi mẹ ông qua đời?
Đỗ Văn
Tin liên quan: Hơn 230.000 người trên 100 tuổi ở Nhật Bản mất tích
